MIDI dla malucha by Kaz 2008-10-07 00:17:02

Tematy muzyczne są mi raczej obce, a MIDI zawsze było dla mnie jedynym wyjściem w moim Atari STE, które mnie nie intrygowało i nie zamierzałem do niczego spożytkować. O przepraszam, raz chciałem wykorzystać do zrobienia interfejsu łączącego małe Atari z dużym... ale to raczej nie miało za wiele wspólnego z muzyką :). Dlatego nie do końca rozumiem fascynację, jaką przeżyło wielu muzyków z posiadania ST-ka jako pomocnika w studiu muzycznym. Z racji obracania się w środowisku ST-kowców byłem jednak wielokrotnie świadkiem tej fascynacji, a wielu moich kolegów było właśnie muzykami. Do dzisiaj wielu z nich wspomina z wielkim sentymentem STówkę z Notatorem czy Cubasem. Ale do rzeczy. Wydawać by się mogło, że MIDI trafiło pod strzechy dopiero wraz z Atari ST. Jest to poniekąd prawda, ale standard ten istniał dużo wcześniej, a Atari XL/XE też miało swoje programy i interfejsy w standardzie MIDI.

Co to jest MIDI? Znajdziecie masę materiałów o tym standardzie w sieci. Dość wyjaśnić, że jest to standard (sprzętowy i programowy) wymiany danych z urządzeniami muzycznymi

Przeglądałem materiały podesłane mi przez dobrze znanego ze sceny Atari Michała "Dracona" Garbaciaka i wpadł mi właśnie w ręce program MIDI Sequencer, którego autorem jest Maciej Sygit. Postanowiłem przy okazji, że zbiorę informacje o innych tego typu programach i umieszczę to jako kolejny artykuł w dziale dla początkujących, którzy szukają informacji o Atari. Dużo z tych informacji zawdzięczam Andreasowi Kochowi oraz Mathiemu van Nisselroyowi, którzy przygotowali FAQ w tym temacie, pomocne też były dane z Atarimanii oraz ze wspaniałej strony, którą prowadzi Gury.

1. MIDIMate oraz MIDITrack

Amerykańska firma Hybrid Arts jest nierozerwalnie związana z tematem MIDI dla malucha. Chyba oni pierwsi zaczęli produkować odpowiednie interfejsy na masową skalę (MIDIMate), a wiele kolejnych programów bazowało na ich rozwiązaniach sprzętowych, zmieniało się tylko oprogramowanie. Zestaw Hybrid Arts do MIDI oprócz interfejsu zawierał oprogramowanie w postaci sekwencera MIDITrack. Pierwsza wersja programu działała na komputerach z 48KB pamięci, wersja II z 64KB, a wersja III z 128KB (tylko zgodne ze 130XE). Wersja II udostępniała 16-ścieżkowe studio nagraniowe, wszelkie operacje w czasie rzeczywistym. Interfejs był wyposażony w MIDI IN i MIDI OUT oraz SYNC IN i OUT, nie miał za to drugiego portu SIO. Interfejs kosztował 199 baksów, a program w wersji II 149,50. Zestaw z Atari kosztował więc muzyka około 500 dolarów, podczas gry równoważny w możliwościach profesjonalny zestaw około 3000 dolców. Warto poczytać stare numery Antica i Analog, można dowiedzieć się więcej o możliwościach MIDIMate i MIDITrack.

Z zestawem firmy Hybrids Arts związana jest anegdota. Autorzy interfejsu, który odniósł spory sukces na rynku amerykańskim i przyczynił się do podjęcia decyzji firmy Atari o wbudowaniu tego ustrojstwa do ST, zapytani o to, dlaczego zdecydowali się wykonać MIDI dla Atari stwierdzili, że z bardzo prostego powodu - tylko komputer Atari, a raczej jego solidna budowa, gwarantowała przetrwanie w warunkach polowych, w typowej profesjonalnej trasie koncertowej, gdzie sprzęt po prostu musi dużo wytrzymać.
widać interfejs MIDIMate oraz na ekranie - program MIDITrack II


2. MIDI Editor

Raportowany przez ANTIC z września 1986 roku (na stronie 98) jako nowość, która pojawiła się na rynku. Cena nie była znana. Interfejs łączący Atari 130XE (minimalne wymagania: 128KB pamięci w standardzie 130XE) z 16-ścieżkowym sekwencerem MIDI firmy Hybrid Arts oraz syntezatorem Kawai K3. W zestawie był edytor wave table, tone patch (obu wyrażeń nie będę tłumaczył, bo się nie znam) oraz biblioteka brzmień.


3. MIDI Music System
Również pisano o tym w magazynie ANTIC, numerze z kwietnia 1986 (strona 112) jako zapowiedź, a recencję urządzenia w czerwcu 1986 roku (strona 56). Cena programu: $69,95. Przeznaczony dla amatorów i profesjonalistów, do aranżacji i komponowania muzyki. Wymagał co najmniej 48KB pamięci oraz interfejsu MidiMate firmy Hybrids Arts oraz oczywiście jakiegoś syntezatora z wejściem MIDI. Można było edytować do 99 ścieżek i odgrywać na zewnętrznym urządzeniu.


4. MIDI Master

Nowsze czasy i nowsze urządzenie, wykonane tym razem przez brytyjską firmę 2-Bit Software. Również jest to zestaw: interfejs i oprogramowanie. Sprzęt wyposażony w porty MIDI IN oraz MIDI OUT, dodatkowy port SIO, ale za to pozbawiony wyjść i wejść SYNC. Program w postaci sekwencera pozwalał w czasie rzeczywistym na nagrywanie 8 ścieżek, zawierał też odtwarzacz do plików AMS, których masa była dostępna na zasadzie Public Domain. Instrukcję obsługi tego programu można znaleźć na stronie Page6. Udało mi się zdobyć dyskietkę z programem i można ją pobrać z katalogu użytków.

5. DIGICOMM MIDI Interface

Drugie rozwiązanie, które przyszło z wysp brytyjskich (firma DIGICOMM) i również zestaw hardware plus software. Od strony sprzętowej mamy tu MIDI IN, MIDI THRU oraz MIDI OUT. Nic wie wiadomo o portach SYNC i zapasowym SIO. Pierwsze wieści pojawiły się w Page6, a reklamy tego interfejsu były w Atari User i New Atari User.

6. MIDIMax

Kolejny interfejs MIDI z firmy brytyjskiej (Wizztronics) i kolejny składający się ze sprzętu i oprogramowania. Porty MIDI IN oraz MIDI OUT, a także dodatkowe złącze SIO. Oprogramowanie wymagało co najmniej 48KB pamięci, a co ciekawe, dało się używać także z interfejsem firmy Hybrid Arts. Również sam interfejs działał z programami Hybrid Arts.

7. Atari-MIDI-Interface

Pojawił się w niemieckim czasopiśmie Computer Kontakt, a dokładniej w numerze czerwcowo-lipcowym z 1986 roku (strony 69-75), z kompletną dokumentacją, schematami i pierwszym programem "MIDI-Receiver" autorstwa Karlheinza Metschera. W numerze październikowo-listopadowym z tego samego roku pojawił się inny program "MIDI-Disk", który zawierał sekwencer oraz odtwarzacz do plików MIDI.

8. MIDI Pattern-Editor

To program - sekwencer z 1995 roku autorstwa Radka Sterby. Autor Raster Music Trackera wykonał kawał solidnej roboty, program jest dość rozbudowany, ma między innymi edytor sampli, a ponadto na dyskietce znajdują się przykładowe utwory. Więcej informacji można poczytać w języku czeskim na stronie Radka.



8. MIDI Interface

Możemy wrócić z wojaży po świecie na własne podwórko. U nas temat MIDI i Atari zgłębił Ireneusz Kuczek, a do dzisiaj istnieje strona z jego materiałami. Jego schemat i opis urządzenia zostały też zamieszczone w papierowym magazynie ABBUC, który mam przyjemność mieć przed sobą w tej chwili (numer 65, strony 3-6). Wersja dyskowa magazynu zawiera programy jego autorstwa: "MIDI Play 1.3", "Rec 1.1", oraz "REC2MID" (program konwertujący dla peceta). Są tam też wzmiankowany już "MIDI-Sequencer 1.15" Macieja Sygita z 1993 roku oraz "MIDI-Pattern-Editor 2.3" Radka Sterby, opisany powyżej. ABBUC ma zresztą sporo plików demonstracyjnych i muzyczek w różnych formatach na swoich dyskach Public Domain (numery 625-632). Te same programy są dostępne na stronie Ireneusza jako freeware.



Skoro są dostępne schematy i programy, postanowiłem je zebrać i umieścić w jednym miejscu, ponieważ rozproszone długo się poszukuje. Ponadto, gdyby w mroku dziejów zaginęła któraś ze stron źródłowych, same informacje powinny przetrwać.

Programy dla Atari XL/XE:
MIDI Master 1.0
MIDI Play 1.3
MIDI Play demo
Recorder MIDI 1.1
Recorder MIDI demo
MIDI Sequencer 1.15
MIDI Pattern Editor 2.3

Inne materiały:
REC2MID (program dla PC)
schematy interfejsów MIDI dla Atari

Gdybyście mieli wątpliwości, czy na Atari da się pisać profesjonalnie brzmiące utwory, proszę bardzo, można posłuchać muzyki wykonanej przez Grzegorza "Grega" Kwiatka w programie "MIDI Sequencer". Pliki w formacie MP3.

---
Update z tego samego dnia: dodany program "MIDI Play 1.3".
sikor 2008-10-07 01:23:33

Wow!!! Program na malucha, który umożliwiał edcję 99 ścieżek... Jestem w szoku. Atari zawsze potrafi nas czymś zadziwić... ;)

miker 2008-10-07 06:08:15

Działający link do MIDI playera 1.3:

http://ixkuczek.republika.pl/ix_midi/midipl13.zip

MDW 2008-10-07 06:13:52

Bardzo interesujący artykuł. Nie miałem pojęcia o tym sofcie. Małe Atari chyba rzeczywiście nie przestanie zadziwiać. :)

A tak przy okazji coś mi się przypomniało. Szkolna impreza kończąca moją podstawówkę (chyba rok 1988) była zorganizowana w takiej dużej sali balowej wynajętej przez szkołę. Mój stolik był blisko orkiestry. Zaintrygowało nas co takiego jeden z muzyków ciągle grzebie za stołem. W końcu któryś z nas nie wytrzymał i zerknął. Okazało się, że było tam ukryte Atari 800 XL z monitorem Neptun, a na nim był uruchomiony program DigiDrum. Cała perkusja na tej imprezie była robiona w ten sposób. :) Od tego momentu znacznie lepiej sie bawiliśmy wsłuchując się w każde "umc umc" muzyki. No i często zerkaliśmy do oriestry. :) Fakt wykorzystanie Atari jako automatu perkusyjnego zrobił na nas ogromne wrażenie. Zaznaczę, że pierwszy swój komputer kupiłem mniej więcej rok później (pierwsza klasa ogólniaka). Było nim oczywiście Atari 65XE. :)

greg 2008-10-07 09:47:12

Wymiękłem, jak zobaczyłem, że były też inne programy do MIDI na malucha. Bardzo profesjonalny artykuł.

Kaczor 2008-10-07 10:57:59

Pamiętam jak ktoś (nie pamiętam nazwiska) na zlocie w Ornecie 1995 roku pokazywał swój program do obsługi portów MIDI i chyba nawet miał podłączony syntezator. Tak mi coś świta, bo byłem pod wrażeniem, ale jakoś mało mnie to interesowało (oczy moje były skierowane na Falcona, Jaguara i ST).

Kaz 2008-10-07 12:17:52

Dzieki greg, z Twoich ust to nie byle co, bo z tego co slyszalem, jako jeden z pierwszych bawiles sie MIDI na malym Atari.

Miker - dzieki, sam tak probowalem, ale nie dzialalo... Zaraz zrobie update.

Kaz 2008-10-07 12:54:17

Update zrobiony.

MDW - chyba zaczne kolekcjonowac takie opowiastki o wykorzystaniu Atari w celach zawodowych. Wiec jak przypomni Ci sie nazwa zespolu albo inne szczegoly, to moj email znasz.

sikor 2008-10-07 12:59:11

@Kaczor: nie mylisz się, takie ustrojstwo usiłował zrobić Alex, a syntezator pożyczył wtedy (na party) od Paskuda. Co prawda, jak większość Alexowych pomysłów - projekt nie doczekał się pełnej realizacji, a programik 9o ile jeszcze istnieje) jest w posiadaniu wyłącznie Alexa.
@Kaz: to możesz dopisać, że całą bazę klientów firma Karen na początku istnienia trzymała na dyskietkach od Home Filing Managera (wiadomość uzyskana onegdaj od ś.p. Mariusza Geislera).

urborg 2008-10-07 14:50:46

Atari było swego czasu używane przez Rzeszowską Telewizję Kablową, która jakiś czas temu weszła w skład Multimedia S.C. Było to gdzieś około bodajże roku 2001, gdy zmieniali trochę programy i ich układ. Kilka programów wywalili a w ich miejsce powstawiali nowe. Nie jestem już na 100% pewien o jaki program chodziło. Chyba znikło wtedy Cartoon Network, a w jego miejscu pojawił się ekran (ewidentnie generowany przez Atari) informujący, że na tym kanale będzie niedługo nowy program dla dzieci, albo coś w tym stylu. Po prostu widać było na tym kanale ekran z edytora Basica z wpisanym tekstem plus oczywiście attract mode czyli zmieniające się kolory. Ten ekran wisiał przez kilka tygodni dopóki nie pojawił się tam nowy program.

urborg 2008-10-07 15:02:35

to komentarz odnośnie alternatywnych zastosowań Atarynki.

MisOr 2008-10-07 15:14:07

@Kaz - no to ciekawostka - moze nie do konca w temacie ale zawsze. Na rynku w Leczycy byl (rok 87-88 czy jakos tak) salon gier. Salon jak salon ale odpalony na Atari 65. Urzadzenie skladalo sie z komputera i magnetofonu zamknietego w szklano-drewianej konstrukcji oraz telewizora (czarno bialego o ile dobrze pamietam). Joystick oczywiscie wyciagniety na blat stolu. Ale jak sie za to placilo - nie pamietam. Chyba za czas gry ... Cos mi sie kojrza budziki - ale to chyba czasy PlayStation i Saturna. No nic - taka dygresja.

maly_swd 2008-10-07 15:43:59

Miker-> z tego co ja pamietam, to Alex chyba przerabial CMC do obslugi midi.
Swita mi tez cos, ze Marcys strasznie sie tym zajaral i chcial cos podobnego zrobic... oczywiscie nic nie wyszlo:) - ale CMC czy to MPT chyba posiadal tez Marcys

Yosh 2008-10-07 16:39:42

Kiedyś było TA, potem płakałem z braku prasy o /|, potem trafiłem na dziwne portale, a potem poznałem redaktora naczelnego Kaz-a :P

Ten portal wymiata :)

Jacques 2008-10-07 17:09:52

Nie obrażaj atarionline.pl nazywając tę stronę portalem ;-) Bo się od razu źle kojarzy z onetami i innymi tandetami a tu mamy coś świetnego :-)

irwin 2008-10-07 18:15:42

@MisOr - takie kluby-salony to ja widziałem w wielu miastach (1985-87), stały tak Atari jak i C64, wykupywało się czas, i wskazywało jaką grę chce się grać. Pamiętam że rządził głównie River Raid, Moon Patrol, Montezuma i GTA ;-) czyli New York City.

andygroo 2008-10-07 18:30:56

Jet Set Willy, Pitfal 2 i wiele inych w ktorych gralem na cas;) w Inowrocławiu np...

Dracon 2008-10-07 18:32:08

@irwin - dokladnie, w Gdansku-Stogach, nad otwartym morzem byl taki salon gier, gdzie wlasnie za oplata mozna bylo sobie pograc w Montezuma's Revenge :) A byl to jakos tak koniec lat 80. zeszlego wieku, o ile pamietam :)

Kaz 2008-10-07 18:33:45

Dzieki za mile slowa, to motywuje do dalszej pracy!

Misor - potwierdzam, we Wroclawiu tez takie salony byly. Osobiscie nie widzialem i nie korzystalem, ale w szkole sie nasluchalem od kolegow.

miker 2008-10-07 18:48:45

Mały/Swd: Dokładnie. Orneta '96. Pod ścianą przeciwległą do wejścia, mniej więcej na środku, gdzie Bit Bustersi okupowali dwa albo i trzy stoliki. Alexa puszczał wersji MIDI kawałków Daxeya i chyba swoich i brzmiało to napradę niegłupio. :)

Nawiasem mówiąc w tym samym czasie, parę kompów na prawo Fox niezmordowanie kończył Drunk Chessboard.

To były czasy! :)

A ten prog Alexa (CMC2MIDI), to raczej tylko goła procka była. Pamiętam, że podczas pracy wyświetlał mnóstwo syfu na ekranie, ale efekty działania były super. Ciekawe czy to jeszcze gdzieś przeżyło...

miker 2008-10-07 18:49:25

oczywiście *Alex i *wersje

:)

maly_swd 2008-10-07 21:23:38

ehhh Orneta to byly czasy:)

A o stronce Kaza to: Chlopaku trzymaj tak dalej, mam nadzieje ze bedzie tak dalej.. bo lepiej to juz chyba nie da sie;)

ps. moze zmolestujesz naczelnego programiste aby dorobil obrazki przy plikach z grami/programami...

Kaz 2008-10-07 21:54:30

Nie da sie zmolestowac, bo ma prawie 2 metry wzrostu... :). A powaznie - jak znacie kogos, kto skusi sie na zrobienie bazy danych dla programow i podinstalowanie tego do strony - to ja bardzo chetnie poswiece duzo czasu na pchniecie tej sprawy.

MDW 2008-10-08 08:57:40

Kaz:
Niestety nie ma szans na przypomnienie sobie nazwy zespolu, bo jej nawet wtedy nie znalem. To bylo wieki temu. W podstawowce! :) Nie mielismy nic wspolnego z tymi grajkami. Po prostu przyszlismy na impreze zakonczeniowa i trzech mlodych ludkow gralo na klasycznych instrumentach. Wszystko tradycyjnie tylko zamiast perkusji bylo Atari 800 XL. Ja wtedy marzylem o Atari ale cenowo bylo poza zasiegiem moich mozliwosci wiec myslalem o ZX Spectrum albo Timex. Na szczescie kilka(nascie) miesiecy pozniej dostalem uzywane Atari 65XE. :)

Kaczor 2008-10-08 10:12:56

Może to nie jest w temacie MIDI na maluchu, ale podzielę się w jakiej formie występowało w moim mieście Praszka. Często w szkole podstawowej na apelach (w przerwach) lub imprezach sportowych na na terenie szkolnym wyciągali sprzęt, taki piecyk Regenta (miał pałer) z podłączonym magnetem. Zapuszczali uprzednio nagraną na kasetę muzę z Atari XE i XL. Robiło wrażenie, młodzieży się to podobało.
Pamiętam też jak były kopiowane filmy na kaset VHS (Ramba, Akademie policyjne, Cobry itd) i za pomocą Atarynek robiło się w trybie graficznym 1 lub 2 czołówki tytułowe (zanim powstał program do tych czynów).
Istniał też przez parę lat klub Atari finansowany przez największy w mieście zakład produkujący części do KAMAZa. Klub a może raczej salon gier (płaciło się symboliczne grosze za godzinę grania, a czasem i za darmo) posiadał 4xAtari 800XL, 4xKolorowe Telewizory (produkcji ZSRR) i jedna lub dwie stacje dysków Atari 1050. No i oczywiście pełno dyskietek z grami. To były czasy, pierwsza moja gra w tym klubie to RIVER RAID - szok, a nie posiadałem jeszcze żadnego komputera.

krupkaj 2008-10-08 12:26:02

Did somebody in Poland try MIDImaze in MIDI ring?

Kaz 2008-10-09 00:03:09

I haven't heard about person in Poland, who posses MIDI Maze interface.

monsoft 2008-10-09 22:08:24

Tu http://aim.pelech.net/midi.htm jest schemat i oprogramowanie.

krupkaj 2008-10-22 10:10:27

MIDIMaze works nice with 8bit computers, but we were unable to play it with heterogenous network with Atari ST. In manual is written it should work, but the game lost connection after entering to the maze. Some photos from the session are on my gallery http://krupkaj.ic.cz/album.php?show=PLatariada2008&rows=3&cols=5&
from=91

Kaz 2008-10-22 23:13:23

Thanks for info and nice pictures. Can you make a movie next time when you will play MIDIMaze? It could be great to watch.