30 lat temu... by Kaz 2008-12-18 10:41:23

Tak, to prawda. Nasze milusińskie komputery 8-bitowe zostały skonstruowane w latach siedemdziesiątych. Zapowiedziane oficjalnie i gotowe w grudniu 1978 roku, po raz pierwszy pokazane publicznie w styczniu 1979 roku na corocznych targach elektronicznych Winter CES w Las Vegas. 30 lat minęło jak z bicza trzasnął, a komputery Atari wciąż dostępne są na rynku - tym razem wtórnym, choć i nowe, magazynowe egzemplarze również dostępne są w sprzedaży.

30 lat tego znaczka na naszych komputerach!


Z okazji 30-lecia zaistnienia 8-bitowych komputerów Atari postanowiłem przetłumaczyć zbiór notek prasowych z amerykańskiego magazynu "Creative Computing", który odnotował pojawienie się komputerów Atari 400/800 w numerze kwietniowym (zebranych przez Michaela Currenta na jego stronie). Przypomnijmy tylko okoliczności wprowadzenia nowych komputerów na rynek. Atari było wtedy potęgą w dziedzinie automatów coin-up (na monety) oraz gier wideo, osoby kojarzone z Atari (inżynierów, programistów) nazywano wręcz "ludzie wideogier". Atari nie miało zbyt wielkiej konkurencji, ponieważ jako bardzo innowacyjna firma wyprzedzali wszystkich o lata świetlne w konstrukcji coraz bardziej zaawansowanych zabawek - gier wideo.

W tej sytuacji niewielu się spodziewało, że Atari wkroczy na rynek komputerów osobistyych, tworząc nową kategorię - "home computer", która szybko się przyjęła. Nowy szef Atari, zdolny menedżersko, ale nie rozumiejący potrzeb firmy technologicznej, technokrata Ray Kassar doprowadził do usunięcia wizjonera Nolana Bushnella z funkcji jednego z szefów Atari. Zaprzestano rozwijać technologię wideogier, co wkrótce miało zakończyć się masakrą Atari na tym polu przez konkurencję. Za to powstał nowy dział komputerowy, który stworzył maszynę wyprzedzającą swoje czasy.

Tak, "wyprzedzanie swoich czasów" nie jest typową czcza przechwałką działu marketingowego, który w Atari dopiero się rozwijał. To nie czasy integracji działów firm jak obecnie, gdy działowi marketingowemu podporządkowane są pozostałe dywizje firm i pracują na jego potrzeby, według określonych przez niego wytycznych. Zorganizowany jeszcze w czasach Bushnella dział badań i rozwoju Atari skonstruował maszyny, z którymi w Atari, szczególnie w dziale marketingu... nie za bardzo wiedziano co zrobić, jak wykorzystać i jak oprogramować!

"Fantastyczna czwórka", jak nazywano inżynierów-konstruktorów Atari 400/800 (a potem dwóch z nich - Amigi) zbudowała komputery bijące na głowę Apple II, Commodore PET i inną ówczesną konkurencję mocą sprzętu, możliwościami, elastycznością, innowacjami. Po raz pierwszy wprowadzono do komputera specjalizowany układ graficzny oraz układ do tworzenia sprzętowych duszków, na czym potem wzorowała się potem prawie cała branża. Po raz pierwszy komputer nie miał prostego "buczka" tylko czterokanałowy układ dźwiękowy.

Rewolucyjny produkt pogrzebany został (w sensie: zamiast zdominować całkowicie świat, udało się sprzedać zaledwie kilka milionów sztuk) przez jeden główny czynnik: nie było na to oprogramowania, które wykorzystywało by możliwości komputera, szczególnie w porównaniu ze dużo słabszym i dużo droższym Apple II. Ależ jakże inaczej wyglądało podejście do softu Steve Jobsa, który zachęcał firmy i uzytkowników do pisania na swój komputer... W Atari publicznie dostępną specyfikację sprzętu udało się zrobić dopiero w latach 80-tych ("De Re Atari") dzięki entuzjastom tego komputera i dopiero od tamtego czasu zaczęto rozwijać oprogramowanie na te 8-bitowce z pełnym wykorzystaniem możliwości sprzętu. Jak by nie patrzeć, 3 lata stracone. Wszystko to nie wynikało z przypadku - miało korzenie w pazerności właściciela Atari, firmy Warner Bros., która we wszystkich swoich branżach (muzycznych, filmowych) podchodziła do "uwalniania" specyfikacji czy standardów jak pies do jeża, pozywając każdego kto odważyłby się używać ich wizerunków, fragmentów muzyki czy... napisać oprogramowanie na "ich" maszynę. Trudno było oczekiwać, że z takich podejściem do softu "tylko nasze gry i nasze programy na naszej maszynie" uda się zdobyć rynek gdzieś dalej niż siegają firmowe sklepy Atari...

Myślę, że to naszkicowane tło pozwoli Wam inaczej popatrzeć na na historię Atari: rok 1979 to czas, w którym zaprezentowano rewelacyjne maszyny Atari 400 i 800, a którego to sukcesu technologicznego nie potrafiono w Atari zdyskontować ani marketingowo, ani finansowo ani nawet wizerunkowo. A oto wolne tłumaczenie wspomianego magazynu "Creative Computing" z kwietnia i sierpnia 1979 roku. Można zauważyć te niedoskonałości opisu, nieco trącące dzisiaj myszką, ale wówczas wynikające z tego, że dziennikarze również nie wiedzieli, czego się po tych komputerach spodziewać (choćby wzmiankowane "podpowiedzi głosowe na drugim kanale magnetofonu" czy "pojemność 8000 bajtów pamięci").

1. Creative Computing, vol 5, numer 4, kwiecień 1979, strona 16:

Debiut komputera Atari 800, stacji dysków 810 oraz drukarki 820 na Winter CES w Las Vegas w styczniu 1979 roku


Atari, ludzie wideogier, wyszli do nas z dwoma modelami komputera osobistego: modelem 400 do użytku domowego oraz modelem 800 dla aplikacji biznesowych. 400-tka ma klawiaturę dotykową (ma to inne znaczenie niż obecna klawiatura dotykowa, chodziło o to, że nie są to klawiatury z mechanicznym skokiem jak w maszynach do pisania, na których wzorowali się producenci ówczesnych komputerów - Kaz), interfejs do magnetofonu oraz wiele fantastycznych programów programów edukacyjnych, rozrywkowych i do do użytku domowego. 800-tka ma standardową klawiaturę ASCII, magnetofon, stację dysków i interfejs drukarki oraz pakiet oprogramowania biurowego (program do nauki pisania na maszynie, program do księgowości, do zarządzania finansami... żeby wymienić tylko kilka). Oba systemy oparte są na procesorze 6502, używają drugiego kanału na kasecie do komunikacji (podpowiedzi) głosowych i udostępniane są razem z językiem Basic. Atari Inc., 1265 Borregas Ave., PO Box 9027, Sunnyvale, CA 94086.

2. Creative Computing, vol 5, numer 4, kwiecień 1979, strony 62-63:

Pierwsza publicznie dostępna fotografia Atari 400 i magnetofonu 410


ATARI INC. WCHODZI NA RYNEK KOMPUTERÓW OSOBISTYCH I DOMOWYCH

Atari Inc., dział Warner Communications Inc. i czołowy amerykański producent zaawansowanych, kontrolowanych komputerowo gier wideo wchodzi na rynek komputerów osobistych i domowych. Atari wkrótce rozpocznie sprzedaż dwóch nowych komputerów osobistych zaprojektowanych zarówno dla tych, którzy nie mieli dotychczas doświadczeń z komputerami jak i dla doświadczonych użytkowników, którzy mają spore wymagania.

Oprócz komputerów osobistych, Atari dostarcza również znaczącą bibliotekę oprogramowania, zawierającą takie pozycje jak: zarządzanie osobistymi finansami, przygotowywanie rozliczeń podatkowych, zarządzanie domowymi i biurowymi notatkami, instrukcje komputerowej pierwszej pomocy i ponad 20 innych dziedzin takich jak matematyka, angielski, historia, literatura, ekonomika, psychologia, mechanika i wiele innych. Oba systemy ATARI-400™ i ATARI-800™ mogą być programowane przez użytkownika w Basicu, najbardziej popularnym języku programowania komputerów osobistych. Inne języki programowania będą dostępne wkrótce na kartridżach z nieulotną pamięcią.

Głównym celem Atari ATARI-400™ jest dać możliwość użytkowniom płynnego przejścia z gier wideo do pełnowartościowego komputera osobistego. System wyposażony jest w jednolitą klawiaturę z 57-oma klawiszami, jedno wejścia na kartridże o pojemności do 8000 bajtów pamięci, magnetofon z funkcją nagrywania oraz wbudowany głośnik. Specjalistyczny ATARI-800™ wyposażony jest w dwa wejścia na kartridże, pamięć RAM, którą użytkownik może rozszerzyć do 48 000 bajtów, urządzenia peryferyjne takie jak bardzo szybka stacja dysków do przechowywania i odczytywania dużej ilości danych, 40-kolumnowa drukarka korzystająca ze standardowego papieru (to też spore osiągnięcie, bo w ówczesnych czasach drukarki komputerowe zazwyczaj wymagały specjalnego, bardzo drogiego papieru - Kaz). Wszechstronna i rozszerzalna natura ATARI-800™ pozwala wybrać konsumentom te urządzenia, które są potrzebne do ich specyficznych potrzeb. Inne peryferia, w tym telekomunikacyjne są aktualnie w trakcie projektowania. Atari, Inc., 75 Rockefeller Plaza, New York NY 10019.

3. Creative Computing, vol 5, numer 8, sierpień 1979, strona 66:

Widok ogólny na stoisko z komputerami Atari na czwartym West Coast Computer Faire w San Francisco, które odbyło się w dniach od 11 do 13 maja 1979 roku: "Widok na przejście w dolnej części wystawy. Stoisko Atari (po lewej) stale oblegane przez tłum."


4. Creative Computing, vol 5, numer 8, sierpień 1979, strona 58:

Peter Rosenthal, szef marketingu komputerów osobistych Atari


5. Creative Computing, vol 5, numer 8, sierpień 1979, strona 26:

Pierwsze publiczne zdjęcie Atari 800 z magnetofonem 410, drukarką 820 i stacją dysków 810


Na letnich targach CES w Chicago, w czerwcu 1979...
Atari kontynuowało pokazy Atari 400 (w cenie $550) and Atari 800 ($1000), o których już donosiliśmy w numerze kwietniowym (strony 16 i 62). Jednakże tym razem zaprezentowano bardzo szeroką gamę programów edukacyjncyh na kasetach - siedemnaście tytułów we wszystkich dziedzinach, poczynając od historii do socjologii, od księgowości do fizyki, od psychologii do ekonomiki. Każdy kosztuje $40. Uważamy, że są to bardzo imponujące produkty jak na firmę parającą się dotychczas grami.
Kaz 2008-12-18 12:55:10

Ha, mam oba pieszczochy (400 i 800) w domu. To wrecz pancerne konstrukcje. Podejrzewam, ze srodek 800-tki moglby przetrwac wybuch termojadrowy :))). A klawiatura jak z maszyny do pisania... za to w 400-tka klawiatura jak z kalkulatora to chybiony pomysl... ale coz, takie sa zasady z innowacjami, ze nie wszystkie sa trafione.

MaW 2008-12-18 13:46:33

a teraz dla rozrywki polecam przeczytać tłumaczenie google: http://translate.google.pl/translate?hl=pl&u=http%3A%2F%2Fmcurrent.name
%2Fatari1979%2F&sl=en&tl=pl :)

MaW 2008-12-18 13:47:23

Oczywiście trzeba połączyć obie części linku, nie tak jak automat podzielił...

irwin 2008-12-18 19:00:34

Fajny artykuł! więcej takich, więcej historii ;-)

miker 2008-12-18 19:04:01

A Rosenzweigowa jest chora...

http://www.youtube.com/watch?v=QTL2a648Myg

:D

(sorka, nie mogłem się powstrzymać)

gedzior84 2008-12-18 20:48:57

Kurdefix, niesamowita notka :)
Nawet sie nie spodziewalem ze to taki kawal czasu juz minal.
No i wszystkiego dopelnia fakt, ze to akurat dzisiaj.
Akurat zbieram sie do wyjscia w teren, wiec na pewno z tej okazji przechyle jakis kufel :)

Ach, w koncu konkretna okazja do wypicia :D

glowas11 2008-12-18 21:28:12

@KAZ świetna notka fakt jak ten czas szybko leci , czasem żałuję że czasu się nie cofnie :)))

Kaz 2008-12-19 01:35:00

Glowas - to nie tylko dzisiaj, ale przez caly grudzien i styczen masz okazje do kufla ;)

sikor 2008-12-19 02:43:25

Tak, to był milowy krok w dziale komputeryzcji...

larek 2008-12-19 12:46:05

Aż ciarki po plecach przechodzą...
Jak to powiedział Przedstawiciel Spółdzielni Mieszkaniowej do pana Kierki: "Trzydzieści lat, a jak z bicza strzelił he, he!" w serialu Alternatywy 4 ;-)

glowas11 2008-12-19 22:07:31

Dziś opijam z racji wykonywanego zawodu "kierowca pojazdów powyżej 3.5 t" w tygodniu nie mogę :)))
Pozdrawiam

Kaz 2008-12-20 19:38:28

Wlasnie dyskutujemy z Michaelem Currentem na temat dokladnej daty powstania komputerow Atari. Okazuje sie, ze sprawa nie jest taka oczywista, kiedy to swietowac. Moje wnioski i pytania z naszej dyskusji:

Po pierwsze na razie nie udalo sie znalezc publicznych zapowiedzi Atari, ze komputery byly gotowe w 1978 roku, chociaz tak twierdzi Alan Miller (Atari, potem Activision), a za nim powtarza to Steve Fulton. Poszukiwania jednak trwaja...

Po drugie - czy za komputer uznawac sam sprzet, czy wtedy, gdy ma juz system operacyjny? A system 400/800 powstawal od sierpnia 1978 roku do kwietnia 1979 roku.

Po trzecie - moze data obchodzenia urodzin Atari powinna byc data rozpoczecia sprzedazy? Wtedy trzeba by znowy przesunac swietowanie o kilka miesiecy...