Cartridge Weekend 3+ by Kaz 2019-12-15 23:22:27
Dzisiaj mamy kolejną niespodziankę, powrót kolegi Zenona na nasze
łamy! Po poważnych problemach zdrowotnych pan Zenon wrócił do sił,
a także do atarowskiej pasji, i jak zwykle wnosi do społeczności
swoją wiedzę i zapał. Tym razem wziął udział w rozgryzaniu tematu
cartridge'a o nieco dziwnej nazwie "Weekend 3+", którego historię
można było śledzić w
tym wątku na naszym forum. Jest też prośba o pomoc z
oprogramowaniem karta. Ale oddajmy głos Zenonowi:
CARTRIDGE "WEEKEND 3+"
To prawdziwy rarytas, a ile sztuk pałęta się po różnych szufladach to nie wie nikt. Ile wyprodukowanych modeli było sprzedanych i za ile, wie zapewne jeszcze mniej ludzików. I takie coś wpadło mi w ręce. A zaczęło się tak: pojawił się email, a w nim prośba o uruchomienie RAM-CART-a o nieznanym pochodzeniu i działaniu. Oprogramowania niet.
Cóż prostszego, wystarczy ustawić rejestr sprzętowy, by urządzenie wybrało jakiś bank i jakoś tam się uaktywniło. Ze zdjęć, które dostałem, wynika że używany jest tylko sygnał RD5, co nieuchronnie sprowadza kłopoty, bo nie można posłużyć się BASIC-iem by jakoś ożyło, a o procedurach maszynowych należy w ogóle zapomnieć. No to przelutować trzeba dwa kabelki (ścieżki), by zamiast RD5 używać RD4, i wtedy będzie łatwiej, bo BASIC da sobie radę. Jedno, drugie, trzecie polecenie... i nic. Wyglądają na poprawne:
POKE 54528, X ;X dana jako wybór banku i uaktywnienie RD4
POKE 32768,Y ;Y coś się powinno wpisać
(X,Y nie mylić z rejestrami indeksowymi procesora, to dane z zakresu 0-255)
Tak jeszcze parę razy w przód i tył, ale wciąż zero reakcji, ekran nie chce się kaszanić, a powinien. Bo przełączenie banku skutkować powinno utratą DL, które to znajduje się na samej górze wybranego banku w przestrzeni $8000-$9FFF. A pamięć RAM-CARTa tego nie zawiera bo i skąd. P O R A Ż K A.
Co to za kart, uszkodzony? Oznaczenia scalaków pościerane, a z rozkładu ścieżek na fotografii niewiele wynika. Inna sprawa że nie przyglądałem się dokładnie. Kart to kart, rejestr sprzętowy powinien dać się ustawić, a stawia opór. Decyzja była jedna. Właściciel karta, znaczy się Przemek Galanciak, wysyła go do mnie. Kurier spisał się na medal, a w między czasie dowiedziałem się że Przemek to gość, który montował RAM-CART-y 64kB i 128kB w firmie UM w Łodzi. Ło panie... Spodziewałbym się śniegu w grudniu, ale nie takiej znajomości! Mam w zbiorach jeden i drugi model, a tu sobie gadam przez telefon i wymieniam pisemka przez net z kimś, kogo dusza siedzi na płytkach moich RAM-CARTów.
I oto moduł jest u mnie. Mam go w ręku, czuć historię i ten ciężar... obudowa, scalaki, pamięć, ścieżki polutowane techniką kosmiczną, jee... to żyje! Czuć upływ czasu i kawał historii, a ja mam to w ręku. Pewno ktoś pomyśli: zboczeniec, jako żyw. I wiele się nie pomyli. Proszę tylko spojrzeć na cały moduł. Czy coś ciekawego widać? No... no... patrzymy, patrzymy... widać. Nie? To podpowiem. Ta śrubka mocująca. Prawdziwy skarb. Lekko zardzewiała. To prawdziwa poezja. Warta więcej niż cały moduł. W niej zawarta historia i klimat tamtych lat, które były i się oddaliły. A lutowanie... kto tak dziś potrafi? Na płytce wyryte "1991". Kiedy to było?
I był RAM-CART? Ale jaki? Co zaszyte w środku, że nie chce się poddać wydawanym poleceniom. Omomierz do ręki i rozpracowywanie połączeń. Do rejestru sprzętowego łatwo trafić po liniach adresowych. O! Co za diabeł, rejestr sprzętowy - wypisz, wymaluj - to dwa liczniki dwójkowe 7493. No tak, już na tym etapie wyjaśniło się, dlaczego moduł stawia opór. Wydawane polecenia nijak nie mają się do sposobu ustawiania tego rejestru.
Ale, ale... Dwa liczniki? Toż to podobne do innego modułu, który posiadam. Nazywa się "GAME SPORT". Jakieś 21 lat wstecz otrzymałem schemat karta do gier wykonanego na pamięci EPROM o pojemności 64kB. Wypisz, wymaluj, rozszyfrowywanie RAM-CARTa prowadzi do wniosku, że to tożsame modele. Tyle tylko, że RAM-CART ma bateryjkę i wyposażony jest w przełącznik i opcję zapisu pamięci. Ostatecznie schemat prawdę powie. I faktycznie, są tożsame, z dokładnością do połączeń między bramkami i numeracją. RAM-CART to 32kB, więc nie używa sygnału QD z wyjścia licznika MSB rejestru. Ot i tyle.
Pytanie jest takie. Co było pierwsze, "GAME SPORT", a potem "RAM-CART WEEKEND 3+", czy odwrotnie? I kto wpadł na pomysł zbudowania takowego RAM-CARTa. Ile było modeli? Gier pewno więcej. Niestety nie mam wglądu do płytki modułu "GAME SPORT", ale sądzę że to ta sama. Na jej bazie budowane były moduły z pamięcią EPROM lub SRAM.
I jeszcze jedno zagadnienie - oprogramowanie do ożywienia modułu WEEKEND 3+. Ja nie mam, Przemek też nie. Może na tym świecie jest życzliwa dusza, która ma, lub stworzy takowe. Na razie marzenie. Ale jak znam Atarowców, najpierw ponarzekają na co i po co to, a potem ktoś przysiądzie tyłka i napisze. W załączeniu fotki tego czegoś, co jest jak sądzę, prawdziwym skarbem. Voy! Pewno przydałby się taki model w kolekcji? Wnioskuję po tym, że nie pozwoliłeś wyrzucić do kosza.
No i oczywiście schemat, a właściwie trzy. Jeden to rozpiska elementów na płytce i schemat tworzony w czasie rozpracowywania modułu, a potem już na tej podstawie coś bardziej czytelnego. Zdecydowałem się zamieścić to w takiej formie, by było czuć klimat tamtych lat, więc proszę nie marudzić. Tak to ma być.
Co wynika ze schematu. Rejestr sprzętowy sterowany szeregowo to dwa liczniki 7493. Aby zmienić jego stan i wybrać inny bank należy wygenerować wymaganą liczbę impulsów na jego wejściu zegarowym. A wejście to sterowane jest sygnałami CCTL i R/W. Dodatkowo zezwolenie na zliczanie impulsów uzależnione jest od stanu przerzutnika r-s zbudowanego na bramkach NOR. Przerzutnik ten odpowiednio ustawia wejścia zerujące liczników 7493, pozwalając na zliczanie lub zablokowanie zliczania, gdy dokonywany jest odczyt danych z wybranego banku. Bank ma pojemność 256 bajtów, a banków może być 128, co daje pojemność 32kB całego modułu. Sterowanie wejściami CS, OE i WE pamięci SRAM standardowe, podtrzymanie bateryjką zrobione tak, jak widać. Ale uwaga! Pamięć zasilana jest TYLKO bateryjką, nie ma połączenia z Vcc (+5V) Atarynki! Na schemacie nie zaznaczyłem zasilania układów scalonych i GND doprowadzonego do pamięci. To fakt oczywisty. Dodatkowo, przełącznik dwupozycyjny pozwala odpowiednio ustawić linię RD5 niezależnie od ustawienia przerzutnika r-s. Wybrany bank 256-bajtowy lokuje się w początkowe adresy $A000-$BFFF, czyli tam gdzie normalnie "siedzi" BASIC. W momencie włączenia zasilania Atarynki generowany jest impuls, który odpowiednio ustawia przerzutnik r-s oraz, w zależności od ustawienia przełącznika, pozwala wykonać BOOT systemu i modułu do zapisu lub odczytu. To tyle. Jak coś pokręciłem to poprawić, uzupełnić, dodać.
Zenon/DIAL, 14 grudnia 2019 roku.
=====
Uzupełnienie / sprostowanie od Zenona dodane tu 4 stycznia 2020 roku:
Powyższy opis zakończyłem apelem: "jak coś pokręciłem to...". W istocie, pokręciłem, bo moduł nie działa tak jak opisałem. Jedyne usprawiedliwienie tego to euforia wywołana czymś nowym i pobieżne spojrzenie na schemat, co za tym idzie błędna analiza. Dziś jest 31 grudnia 2019 roku i jeszcze chce mi się opisać poprawkę.
Zatem, jak to działa? Po pierwsze, opis przełącznika na schemacie powinien być w takiej kolejności: ODCZYT/PROGRAMOWANIE. Należy zaznaczyć że w obydwu położeniach przełącznika można dokonać zapisu i odczytu zawartości pamięci, ale tylko ustawiony jako ODCZYT, wykona się BOOT. Po drugie, na schemacie brak numeracji wejścia bramki E, sygnał F/2 dochodzi do pinu 5. Moduł zaprogramowany, przełącznik w pozycji ODCZYT, włączone zasilanie. R2, C1 generuje impuls ujemny, przerzutnik r-s, (bramki NOR) ustawia się w ten sposób że pin 12 bramki E =1. Wymusza to ustawienie sygnału RD5=1, co system traktuje jako "przełącz przestrzeń adresową $A000-$BFFF na pamięć modułu". Jednocześnie wygenerowany impuls zeruje liczniki 7493, które są swego rodzaju rejestrem sprzętowym, dzielącym pamięć modułu na banki. Banków jest 128, bo rejestr steruje adresami A8-A14 pamięci. Młodsze bity adresowe A0-A7, to część szyny adresowej Atari. Stąd pojemność banku to 256 bajtów. Przy takim ustawieniu modułu wybrany jest bank 0 i podstawiony jest pod $A000-$BFFF, w górne adresy. Wymusza to umieszczenie nagłówka dla kartridża w górnych adresach banku 0, by ostatecznie „widziany” był przez system gdzie trzeba.
Z podstawionego banku następuje start programu. Co na pewno MUSI zrobić? Uruchomić umieszczoną tu procedurę, która albo samą siebie przepisze w pamięć RAM Atari, dodatkowo przepisze jakieś inne dane tu umieszczone. Dlaczego MUSI to zrobić? Bo zaadresowanie innego banku, na przykład przez STA $D500 spowoduje, że przerzutnik r-s zablokuje bramkę E (pin 12 =0) i po zabawie. RD5=0 i znika dostęp do pamięci modułu. Ostatecznie jednak bank kiedyś musi być przełączony na inny. Dzieje się to dopiero w momencie gdy zawartość banku 0 zostanie przepisana do RAM Atari, i do niej „wskoczy” procesor. Realizując ją, można wybrać inny bank, ale i tak RD5 stanie się =0, bo aby dokonać przełączenia banku należy dokonać operacji - ZAPISZ coś pod dowolny adres strony $D5. Wtedy wygenerowany impuls na wejściu zegarowym C licznika zmieni jego stan na n+1, jednocześnie przełączy przerzutnik r-s, o czym wyżej już było. Choć RD5=0, to nie traci się dostępu do pamięci modułu, bo od teraz banki dostępne są na stronie $D5. Można odczytywać zawartość kolejnego. Wybór banku następuje po operacji ZAPIS czegokolwiek do wybranego banku. A to nieuchronnie prowadzi do zatracenia zawartości komórki pamięci modułu, bo wpisze się tam jakaś dowolna dana jaką na przykład zawiera akumulator. NIEDOPUSZCZALNE. Zawartość pamięci MUSI być zachowana. Aby tak było przełączenie realizuje się tak:
LDA $D500
STA $D500
(adresy dobrane tylko do wytłumaczenia zasady działania, w rzeczywistości będą to adresy strony $D5 aktualnie potrzebne).
Z danego, wybranego banku można odczytać dowolną komórkę pamięci, z kolejnego po jego zaadresowaniu. Proces opisany wyżej. Zapamiętać: a) odczyt komórki banku nie zmienia wyboru banku na kolejny, b) zapis komórki banku jednocześnie wybiera bank n+1.
Teraz proces programowania, zapisania czegoś do pamięci modułu. Przełącznik w pozycji PROGRAMOWANIE. Następuje podobna sekwencja działania jak przy odczycie, tyle że RD5=0 i od razu również bank 0 podstawiony jest na stronę $D5. Przykład wytłumaczy wszystko. Zakładam, że są cztery banki i każdy ma pojemność czterech bajtów.Pamięć należy zapisać liczbami w kolejności:
Bank0: 1, 2, 3, 4
Bank1: 5, 6, 7, 8
Bank2: 9, 10, 11, 12
Bank3: 13, 14, 15, 16
Po włączeniu zasilania podstawiony jest bank 0, i zapis powoduje przełączenie banku na bank n+1. Wykonać należy taką sekwencję:
LDA #1
STA $D500 ;tu nastąpi też przełączenie na następny bank
LDA #5
STA $D500 ;jak wyżej
LDA #9
STA $D500 ;jak wyżej
LDA #13
STA $D500 ;jak wyżej
W każdym banku w pierwszym bajcie wpisana jest liczba przynależna do niego. Licznik uległ przepełnieniu i znów adresuje bank 0. Drugie liczby 2, 6, 10, 14 wpisujemy podobnie tylko jako adres docelowy należy podać $D501, potem 3, 7, 11, 15 pod $D502 i 4, 8, 12, 16 pod $D503. Pamięć zapisana i znów podstawiony jest bank 0, bo przepełnił się licznik. Można sprawdzić czy wpisało się co trzeba (polecenia podam w BASICU bo łatwiej):
FOR X=0 TO 3
PRINT PEEK(54528+X)
NEXT X
i powinny „wyskoczyć” liczby 1, 2, 3, 4. Przełączenie na następny bank:
A=PEEK(54528)
POKE 54528,A
i podobnie jak wyżej tylko adres 54529+X. I tak dalej.
Ale wymyślone! Wynika z tego, że moduł WEEKEND 3+ raczej miał zastosowanie do wczytania jakiegoś pliku gry, pod nadzorem odpowiedniego oprogramowania, i potem odpalenia jej z kartridża. Bo inne zastosowania, jak na przykład normalny RAM- CART firmy UM lub moje RAM-CARTy, są utrudnione przez sposób wyboru banku. Oczywiście jest to możliwe, tylko czy wtedy było odpowiednie oprogramowanie? To tyle. I przepraszam za zamieszczenie pierwotnego, w części błędnego, opisu działania modułu.
Zenon/DIAL, 31 grudnia 2019 roku.
=====
I jeszcze jedno uzupełnienie od Zenona, z dnia 20 stycznia 2020 roku:
Kolejny postęp w pracach nad modułem WEEKEND 3+. Tu model w wersji 512kB. Jak działa? Pamięć 512kB, dodany trzeci licznik 7493 (F), połączony w szereg z dwoma już istniejącymi (C, A). Dodane zworki pozwalające skonfigurować moduł jako 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256 lub 512 kB. Dodana dwukolorowa dioda LED aby się coś świeciło, sygnalizująca położenie przełącznika. Zielona - ZAPIS, Czerwona - ODCZYT/ BOOT. Zworki łączą odnośny pin adresowy pamięci (A12-A18) albo z Vcc ( logiczna jedynka) albo z wyjściem liczników (A, F), jak na schemacie. Reszta połączeń bez zmian. Pozwala to ustalić pojemność modułu, bo jak plik do wprogramowania ma wielkość np. 3kB, to po co programować niepotrzebnie pozostałe 509kB byle czym. Bez sensu. A tak być musi by zachować przeplot programowanych bajtów.
Seban zapewne dołoży opcję wyboru modułu do programu, który już został na żywym module przetestowany i działa. Właśnie odpaliłem plik LESTRADE.COM z modułu. Zrobił to wcześniej Galtron (jakieś gry odpalił) i jako pierwszy pochwalił się że zaskoczyło. W Y S T A R T O W A Ł O P O P R A W N I E! Seban, jesteś wielki. Choć mam też już swój program BASIC-owy, ładujący dane do modułu, to Twój bije go na głowę szybkością działania i programowania. Nim oko spocznie na tym co niżej, słówko: Seban, szacunek i uchylam kapelusza. Ciekaw jestem wielkości dziury w brzuchu, jaką do teraz wywiercił Ci Galtron. Ja powiercę dalej. Moduł można skonfigurować jak wyżej opisałem, więc prośba, dodaj opcję wyboru modułu. Teraz, gdy rdzeń już działa, powiększenie (skrócenie) bufora i programowanie według tej samej zasady z przeplotem bajtów to pestka i kosmetyka. Dla mniej zorientowanych. Moduł 512kB ma 2048 banków po 256 bajtów każdy. Gdyby były tylko dwa banki, przeplot wynosiłby dwa, dla 2048 banków wynosi tyleż.
Schemat zmian rozszerzających pamięć modułu i fotka modułu w wersji 512kB poniżej. Wygląda to tak, jest model oryginalny i dwa w wersji 512kB. Kto je ma?
CARTRIDGE "WEEKEND 3+"
To prawdziwy rarytas, a ile sztuk pałęta się po różnych szufladach to nie wie nikt. Ile wyprodukowanych modeli było sprzedanych i za ile, wie zapewne jeszcze mniej ludzików. I takie coś wpadło mi w ręce. A zaczęło się tak: pojawił się email, a w nim prośba o uruchomienie RAM-CART-a o nieznanym pochodzeniu i działaniu. Oprogramowania niet.
Cóż prostszego, wystarczy ustawić rejestr sprzętowy, by urządzenie wybrało jakiś bank i jakoś tam się uaktywniło. Ze zdjęć, które dostałem, wynika że używany jest tylko sygnał RD5, co nieuchronnie sprowadza kłopoty, bo nie można posłużyć się BASIC-iem by jakoś ożyło, a o procedurach maszynowych należy w ogóle zapomnieć. No to przelutować trzeba dwa kabelki (ścieżki), by zamiast RD5 używać RD4, i wtedy będzie łatwiej, bo BASIC da sobie radę. Jedno, drugie, trzecie polecenie... i nic. Wyglądają na poprawne:
POKE 54528, X ;X dana jako wybór banku i uaktywnienie RD4
POKE 32768,Y ;Y coś się powinno wpisać
(X,Y nie mylić z rejestrami indeksowymi procesora, to dane z zakresu 0-255)
Tak jeszcze parę razy w przód i tył, ale wciąż zero reakcji, ekran nie chce się kaszanić, a powinien. Bo przełączenie banku skutkować powinno utratą DL, które to znajduje się na samej górze wybranego banku w przestrzeni $8000-$9FFF. A pamięć RAM-CARTa tego nie zawiera bo i skąd. P O R A Ż K A.
Co to za kart, uszkodzony? Oznaczenia scalaków pościerane, a z rozkładu ścieżek na fotografii niewiele wynika. Inna sprawa że nie przyglądałem się dokładnie. Kart to kart, rejestr sprzętowy powinien dać się ustawić, a stawia opór. Decyzja była jedna. Właściciel karta, znaczy się Przemek Galanciak, wysyła go do mnie. Kurier spisał się na medal, a w między czasie dowiedziałem się że Przemek to gość, który montował RAM-CART-y 64kB i 128kB w firmie UM w Łodzi. Ło panie... Spodziewałbym się śniegu w grudniu, ale nie takiej znajomości! Mam w zbiorach jeden i drugi model, a tu sobie gadam przez telefon i wymieniam pisemka przez net z kimś, kogo dusza siedzi na płytkach moich RAM-CARTów.
I oto moduł jest u mnie. Mam go w ręku, czuć historię i ten ciężar... obudowa, scalaki, pamięć, ścieżki polutowane techniką kosmiczną, jee... to żyje! Czuć upływ czasu i kawał historii, a ja mam to w ręku. Pewno ktoś pomyśli: zboczeniec, jako żyw. I wiele się nie pomyli. Proszę tylko spojrzeć na cały moduł. Czy coś ciekawego widać? No... no... patrzymy, patrzymy... widać. Nie? To podpowiem. Ta śrubka mocująca. Prawdziwy skarb. Lekko zardzewiała. To prawdziwa poezja. Warta więcej niż cały moduł. W niej zawarta historia i klimat tamtych lat, które były i się oddaliły. A lutowanie... kto tak dziś potrafi? Na płytce wyryte "1991". Kiedy to było?
I był RAM-CART? Ale jaki? Co zaszyte w środku, że nie chce się poddać wydawanym poleceniom. Omomierz do ręki i rozpracowywanie połączeń. Do rejestru sprzętowego łatwo trafić po liniach adresowych. O! Co za diabeł, rejestr sprzętowy - wypisz, wymaluj - to dwa liczniki dwójkowe 7493. No tak, już na tym etapie wyjaśniło się, dlaczego moduł stawia opór. Wydawane polecenia nijak nie mają się do sposobu ustawiania tego rejestru.
Ale, ale... Dwa liczniki? Toż to podobne do innego modułu, który posiadam. Nazywa się "GAME SPORT". Jakieś 21 lat wstecz otrzymałem schemat karta do gier wykonanego na pamięci EPROM o pojemności 64kB. Wypisz, wymaluj, rozszyfrowywanie RAM-CARTa prowadzi do wniosku, że to tożsame modele. Tyle tylko, że RAM-CART ma bateryjkę i wyposażony jest w przełącznik i opcję zapisu pamięci. Ostatecznie schemat prawdę powie. I faktycznie, są tożsame, z dokładnością do połączeń między bramkami i numeracją. RAM-CART to 32kB, więc nie używa sygnału QD z wyjścia licznika MSB rejestru. Ot i tyle.
Pytanie jest takie. Co było pierwsze, "GAME SPORT", a potem "RAM-CART WEEKEND 3+", czy odwrotnie? I kto wpadł na pomysł zbudowania takowego RAM-CARTa. Ile było modeli? Gier pewno więcej. Niestety nie mam wglądu do płytki modułu "GAME SPORT", ale sądzę że to ta sama. Na jej bazie budowane były moduły z pamięcią EPROM lub SRAM.
I jeszcze jedno zagadnienie - oprogramowanie do ożywienia modułu WEEKEND 3+. Ja nie mam, Przemek też nie. Może na tym świecie jest życzliwa dusza, która ma, lub stworzy takowe. Na razie marzenie. Ale jak znam Atarowców, najpierw ponarzekają na co i po co to, a potem ktoś przysiądzie tyłka i napisze. W załączeniu fotki tego czegoś, co jest jak sądzę, prawdziwym skarbem. Voy! Pewno przydałby się taki model w kolekcji? Wnioskuję po tym, że nie pozwoliłeś wyrzucić do kosza.
No i oczywiście schemat, a właściwie trzy. Jeden to rozpiska elementów na płytce i schemat tworzony w czasie rozpracowywania modułu, a potem już na tej podstawie coś bardziej czytelnego. Zdecydowałem się zamieścić to w takiej formie, by było czuć klimat tamtych lat, więc proszę nie marudzić. Tak to ma być.
Co wynika ze schematu. Rejestr sprzętowy sterowany szeregowo to dwa liczniki 7493. Aby zmienić jego stan i wybrać inny bank należy wygenerować wymaganą liczbę impulsów na jego wejściu zegarowym. A wejście to sterowane jest sygnałami CCTL i R/W. Dodatkowo zezwolenie na zliczanie impulsów uzależnione jest od stanu przerzutnika r-s zbudowanego na bramkach NOR. Przerzutnik ten odpowiednio ustawia wejścia zerujące liczników 7493, pozwalając na zliczanie lub zablokowanie zliczania, gdy dokonywany jest odczyt danych z wybranego banku. Bank ma pojemność 256 bajtów, a banków może być 128, co daje pojemność 32kB całego modułu. Sterowanie wejściami CS, OE i WE pamięci SRAM standardowe, podtrzymanie bateryjką zrobione tak, jak widać. Ale uwaga! Pamięć zasilana jest TYLKO bateryjką, nie ma połączenia z Vcc (+5V) Atarynki! Na schemacie nie zaznaczyłem zasilania układów scalonych i GND doprowadzonego do pamięci. To fakt oczywisty. Dodatkowo, przełącznik dwupozycyjny pozwala odpowiednio ustawić linię RD5 niezależnie od ustawienia przerzutnika r-s. Wybrany bank 256-bajtowy lokuje się w początkowe adresy $A000-$BFFF, czyli tam gdzie normalnie "siedzi" BASIC. W momencie włączenia zasilania Atarynki generowany jest impuls, który odpowiednio ustawia przerzutnik r-s oraz, w zależności od ustawienia przełącznika, pozwala wykonać BOOT systemu i modułu do zapisu lub odczytu. To tyle. Jak coś pokręciłem to poprawić, uzupełnić, dodać.
Zenon/DIAL, 14 grudnia 2019 roku.
=====
Uzupełnienie / sprostowanie od Zenona dodane tu 4 stycznia 2020 roku:
Powyższy opis zakończyłem apelem: "jak coś pokręciłem to...". W istocie, pokręciłem, bo moduł nie działa tak jak opisałem. Jedyne usprawiedliwienie tego to euforia wywołana czymś nowym i pobieżne spojrzenie na schemat, co za tym idzie błędna analiza. Dziś jest 31 grudnia 2019 roku i jeszcze chce mi się opisać poprawkę.
Zatem, jak to działa? Po pierwsze, opis przełącznika na schemacie powinien być w takiej kolejności: ODCZYT/PROGRAMOWANIE. Należy zaznaczyć że w obydwu położeniach przełącznika można dokonać zapisu i odczytu zawartości pamięci, ale tylko ustawiony jako ODCZYT, wykona się BOOT. Po drugie, na schemacie brak numeracji wejścia bramki E, sygnał F/2 dochodzi do pinu 5. Moduł zaprogramowany, przełącznik w pozycji ODCZYT, włączone zasilanie. R2, C1 generuje impuls ujemny, przerzutnik r-s, (bramki NOR) ustawia się w ten sposób że pin 12 bramki E =1. Wymusza to ustawienie sygnału RD5=1, co system traktuje jako "przełącz przestrzeń adresową $A000-$BFFF na pamięć modułu". Jednocześnie wygenerowany impuls zeruje liczniki 7493, które są swego rodzaju rejestrem sprzętowym, dzielącym pamięć modułu na banki. Banków jest 128, bo rejestr steruje adresami A8-A14 pamięci. Młodsze bity adresowe A0-A7, to część szyny adresowej Atari. Stąd pojemność banku to 256 bajtów. Przy takim ustawieniu modułu wybrany jest bank 0 i podstawiony jest pod $A000-$BFFF, w górne adresy. Wymusza to umieszczenie nagłówka dla kartridża w górnych adresach banku 0, by ostatecznie „widziany” był przez system gdzie trzeba.
Z podstawionego banku następuje start programu. Co na pewno MUSI zrobić? Uruchomić umieszczoną tu procedurę, która albo samą siebie przepisze w pamięć RAM Atari, dodatkowo przepisze jakieś inne dane tu umieszczone. Dlaczego MUSI to zrobić? Bo zaadresowanie innego banku, na przykład przez STA $D500 spowoduje, że przerzutnik r-s zablokuje bramkę E (pin 12 =0) i po zabawie. RD5=0 i znika dostęp do pamięci modułu. Ostatecznie jednak bank kiedyś musi być przełączony na inny. Dzieje się to dopiero w momencie gdy zawartość banku 0 zostanie przepisana do RAM Atari, i do niej „wskoczy” procesor. Realizując ją, można wybrać inny bank, ale i tak RD5 stanie się =0, bo aby dokonać przełączenia banku należy dokonać operacji - ZAPISZ coś pod dowolny adres strony $D5. Wtedy wygenerowany impuls na wejściu zegarowym C licznika zmieni jego stan na n+1, jednocześnie przełączy przerzutnik r-s, o czym wyżej już było. Choć RD5=0, to nie traci się dostępu do pamięci modułu, bo od teraz banki dostępne są na stronie $D5. Można odczytywać zawartość kolejnego. Wybór banku następuje po operacji ZAPIS czegokolwiek do wybranego banku. A to nieuchronnie prowadzi do zatracenia zawartości komórki pamięci modułu, bo wpisze się tam jakaś dowolna dana jaką na przykład zawiera akumulator. NIEDOPUSZCZALNE. Zawartość pamięci MUSI być zachowana. Aby tak było przełączenie realizuje się tak:
LDA $D500
STA $D500
(adresy dobrane tylko do wytłumaczenia zasady działania, w rzeczywistości będą to adresy strony $D5 aktualnie potrzebne).
Z danego, wybranego banku można odczytać dowolną komórkę pamięci, z kolejnego po jego zaadresowaniu. Proces opisany wyżej. Zapamiętać: a) odczyt komórki banku nie zmienia wyboru banku na kolejny, b) zapis komórki banku jednocześnie wybiera bank n+1.
Teraz proces programowania, zapisania czegoś do pamięci modułu. Przełącznik w pozycji PROGRAMOWANIE. Następuje podobna sekwencja działania jak przy odczycie, tyle że RD5=0 i od razu również bank 0 podstawiony jest na stronę $D5. Przykład wytłumaczy wszystko. Zakładam, że są cztery banki i każdy ma pojemność czterech bajtów.Pamięć należy zapisać liczbami w kolejności:
Bank0: 1, 2, 3, 4
Bank1: 5, 6, 7, 8
Bank2: 9, 10, 11, 12
Bank3: 13, 14, 15, 16
Po włączeniu zasilania podstawiony jest bank 0, i zapis powoduje przełączenie banku na bank n+1. Wykonać należy taką sekwencję:
LDA #1
STA $D500 ;tu nastąpi też przełączenie na następny bank
LDA #5
STA $D500 ;jak wyżej
LDA #9
STA $D500 ;jak wyżej
LDA #13
STA $D500 ;jak wyżej
W każdym banku w pierwszym bajcie wpisana jest liczba przynależna do niego. Licznik uległ przepełnieniu i znów adresuje bank 0. Drugie liczby 2, 6, 10, 14 wpisujemy podobnie tylko jako adres docelowy należy podać $D501, potem 3, 7, 11, 15 pod $D502 i 4, 8, 12, 16 pod $D503. Pamięć zapisana i znów podstawiony jest bank 0, bo przepełnił się licznik. Można sprawdzić czy wpisało się co trzeba (polecenia podam w BASICU bo łatwiej):
FOR X=0 TO 3
PRINT PEEK(54528+X)
NEXT X
i powinny „wyskoczyć” liczby 1, 2, 3, 4. Przełączenie na następny bank:
A=PEEK(54528)
POKE 54528,A
i podobnie jak wyżej tylko adres 54529+X. I tak dalej.
Ale wymyślone! Wynika z tego, że moduł WEEKEND 3+ raczej miał zastosowanie do wczytania jakiegoś pliku gry, pod nadzorem odpowiedniego oprogramowania, i potem odpalenia jej z kartridża. Bo inne zastosowania, jak na przykład normalny RAM- CART firmy UM lub moje RAM-CARTy, są utrudnione przez sposób wyboru banku. Oczywiście jest to możliwe, tylko czy wtedy było odpowiednie oprogramowanie? To tyle. I przepraszam za zamieszczenie pierwotnego, w części błędnego, opisu działania modułu.
Zenon/DIAL, 31 grudnia 2019 roku.
=====
I jeszcze jedno uzupełnienie od Zenona, z dnia 20 stycznia 2020 roku:
Kolejny postęp w pracach nad modułem WEEKEND 3+. Tu model w wersji 512kB. Jak działa? Pamięć 512kB, dodany trzeci licznik 7493 (F), połączony w szereg z dwoma już istniejącymi (C, A). Dodane zworki pozwalające skonfigurować moduł jako 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256 lub 512 kB. Dodana dwukolorowa dioda LED aby się coś świeciło, sygnalizująca położenie przełącznika. Zielona - ZAPIS, Czerwona - ODCZYT/ BOOT. Zworki łączą odnośny pin adresowy pamięci (A12-A18) albo z Vcc ( logiczna jedynka) albo z wyjściem liczników (A, F), jak na schemacie. Reszta połączeń bez zmian. Pozwala to ustalić pojemność modułu, bo jak plik do wprogramowania ma wielkość np. 3kB, to po co programować niepotrzebnie pozostałe 509kB byle czym. Bez sensu. A tak być musi by zachować przeplot programowanych bajtów.
Seban zapewne dołoży opcję wyboru modułu do programu, który już został na żywym module przetestowany i działa. Właśnie odpaliłem plik LESTRADE.COM z modułu. Zrobił to wcześniej Galtron (jakieś gry odpalił) i jako pierwszy pochwalił się że zaskoczyło. W Y S T A R T O W A Ł O P O P R A W N I E! Seban, jesteś wielki. Choć mam też już swój program BASIC-owy, ładujący dane do modułu, to Twój bije go na głowę szybkością działania i programowania. Nim oko spocznie na tym co niżej, słówko: Seban, szacunek i uchylam kapelusza. Ciekaw jestem wielkości dziury w brzuchu, jaką do teraz wywiercił Ci Galtron. Ja powiercę dalej. Moduł można skonfigurować jak wyżej opisałem, więc prośba, dodaj opcję wyboru modułu. Teraz, gdy rdzeń już działa, powiększenie (skrócenie) bufora i programowanie według tej samej zasady z przeplotem bajtów to pestka i kosmetyka. Dla mniej zorientowanych. Moduł 512kB ma 2048 banków po 256 bajtów każdy. Gdyby były tylko dwa banki, przeplot wynosiłby dwa, dla 2048 banków wynosi tyleż.
Schemat zmian rozszerzających pamięć modułu i fotka modułu w wersji 512kB poniżej. Wygląda to tak, jest model oryginalny i dwa w wersji 512kB. Kto je ma?
Kaz 2019-12-15 23:26:59
Podziękowania dla pana Zenona za tak pasjonujący tekst. Jeżeli elektryzuje mnie tekst o elektronice, która średnio mnie interesuje, to znaczy, że pisał go prawdziwy wariat! (w pozytywnym sensie) :D No i podziękowania dla Przemka za zdjęcia karta, a także podesłanie karta do Zenona.
Galtron 2019-12-15 23:36:44
Próbujemy razem z Zenonem rozpracować to cudo. Od strony elektronicznej oraz schemat już jest. Niestety problem pojawił się z softem. Próby były z różnymi softami które są dostępne ale żaden nie dał rady. Poprosiłem Zenona aby zrobił schemat i opisał przebieg połączeń elektronicznych. Jak widać Zenon podszedł do sprawy bardzo ambitnie. Niestety potrzebna jest pomoc kogoś kto lubi programowanie i napisze program do obsługi CARTa WEEKEND 3+.
seban 2019-12-16 11:22:59
Kawał świetnej roboty! Doceniam naprawdę takie wykopaliska! :) Napiszę prosty program umożliwiający wrzucenie dowolnego pliku .xex (do rozmiaru 32k) do tego carta.
Kaz 2019-12-16 12:35:27
Zanim przeczytałem Twój wpis Seban, już zdążyłem napisać do Przemka email, że może Seban będzie w stanie napisać taki program, bo to specjalista od takich rzeczy! :D
Świetnie, że się zgłosiłeś. A ja w międzyczasie namówiłem Przemka, żeby podesłał karta osobie, która się zgłosi, żeby mogła testować soft na bieżąco.
Galtron 2019-12-16 12:53:35
Jeżeli zajdzie taka potrzeba to wyślę CARTa na wskazany adres aby na gorąco programista mógł przetestować czy działa. Zwłaszcza że Zenon napisał o budowie CARTA i jego właściwościach oraz bardzo dużym podobieństwie do CARTA GAME SPORT.
voy 2019-12-16 16:45:34
Zenku, lepiej niech Przemek prześle karta Sebanowi, aniżeli miałby się u mnie kurzyć. :)
Michalmarek77 2019-12-17 12:43:20
Łoooo Panie!
Atares na Truchana był magicznym miejscem!
Ichniejsze Turbo Blizzard zmieniał rzeczywistość posiadacza Atari z magnetofonem.
Niezliczoną ilość razy odwiedzałem to studio.
Galtron 2019-12-18 00:22:03
Witam, Seban. Jutro Zenon odeśle mi CARTa WEEKEND 3+, czy mam go do Ciebie wysłać na testy ? Czy zrobisz soft do niego ?
seban 2019-12-18 08:16:14
Cześć! Opracowanie softu już jest w toku... na razie zrobię na "sucho" i wystawię jakąś wersję "alpha" w wątku, sprawdzisz u siebie i dopiero gdy się pojawią jakieś nieprzewidywalne problemy będę prosił o podesłanie cart-a, ale Zenon zrobił kawał dobrej roboty ze schematem i praktycznie wynika z niego dla mnie wszystko... jeżeli nie będzie żadnych niespodzianek lub rozbieżności to mój soft powinien zadziałać. Gdyby było inaczej poproszę o przesłanie carta.
Galtron 2019-12-18 21:49:01
Super ! Seban, jaki soft zrobiłeś ? Jakiś inicjalizer też zrobiłeś czy tylko kopiowanie danych na CARTa ? Później da się BOOTować czy tylko odczyt spod jakiegoś DOSa ? Coś sporo tych pytań ;)
Galtron 2019-12-18 22:37:45
Seaban wyślij mi na e-mail ten soft z krótkim opisem. Z góry dzięki. Jak przetestuję oczywiście opiszę, a jak się nie powiedzie to podasz do siebie namiar to wyślę CARTa.
seban 2019-12-19 09:36:38
Hej! Oczywiście jak tylko dokończę ów program wystawię go w wątku na forum/wyślę do Ciebie. Idea działania programu jest prosta, po jego uruchomieniu program pyta o nazwę pliku do wczytania do bufora o rozmiarze 32k w RAM komputera. Potem procedura programowania wygląda następująco... na pierwszej stronie pamięci RAM w cartcie jest zapisywany mini-loader plików binarnych Atari-DOS (*.xex) potem na następnych stronach umieszczona jest zawartość wczytanego pliku. Po zaprogramowaniu carta i włączeniu komputera, loader przejmuje kontrolę i wczytuje wcześniej umieszczony w pamięci carta plik.
Kaz 2019-12-19 11:05:14
Fajne! Dzięki Seban.
Galtron 2019-12-19 12:01:55
Widzę Seban że zrobiłeś w pełni zautomatyzowany system ładująco-bootujący. Skoro po uruchomieniu sam się pyta co gdzie wgrać i dodaje boot loadera. To później zostaje tylko przełączyć CARTa na odczyt i zrobić reset. Rozmawiałem jeszcze z Zenonem i doszliśmy do wniosku że przy bardzo małym nakładzie pracy i finansów można z tego CARTa zrobić 512 MB.
Kaz 2019-12-20 13:05:59
512 MB czy 512 KB?
Galtron 2019-12-20 18:00:36
Sorry, ma być 512 kB. Literki blisko siebie były ;) Rozmiar byłby ciekawy, hehe.
Saban, wielka prośba wyślij mi jak możesz na e-mail numer telefonu do siebie. Mam kilka pytań i propozycji w których możesz pomóc. Z góry dzięki.
Kaz 2020-01-04 23:17:17
Dzisiaj wstawiłem też uzupełnienie / sprostowanie co do modułu, które podesłał Zenon.
Galtron 2020-01-15 13:15:34
Seban ciężko pracuje nad softem do WEEKEND 3+ w wersji 512 KB. Są już pierwsze testy. Na razie testy w połowie tylko udane, lecz jest postęp i może niedługo ruszy CART.
Galtron 2020-01-17 00:57:49
Seban, ukończył wersję 32KB. Wszystko działa, przetestowałem osobiście. Teraz tylko poprawki estetyczne w soft-cie i wstawimy na oficjalną stronę AOL. Seban dalej pracuje nad wersją 512KB, teraz powinno być już z górki, ale nigdy nic nie wiadomo ;)
Kaz 2020-01-21 00:16:20
I jeszcze jedno uzupełnienie od Zenona właśnie dodane! :)
Galtron 2020-02-01 01:06:37
Seban dodał kilka poprawek do softu oraz weryfikację. Za moment pojawi się ogólnie dostępna wersja softu do WEEKEND 3+ wersja 32 KB. Seban już pracuje nad wersją 512KB.
Podziękowania dla pana Zenona za tak pasjonujący tekst. Jeżeli elektryzuje mnie tekst o elektronice, która średnio mnie interesuje, to znaczy, że pisał go prawdziwy wariat! (w pozytywnym sensie) :D No i podziękowania dla Przemka za zdjęcia karta, a także podesłanie karta do Zenona.
Galtron 2019-12-15 23:36:44
Próbujemy razem z Zenonem rozpracować to cudo. Od strony elektronicznej oraz schemat już jest. Niestety problem pojawił się z softem. Próby były z różnymi softami które są dostępne ale żaden nie dał rady. Poprosiłem Zenona aby zrobił schemat i opisał przebieg połączeń elektronicznych. Jak widać Zenon podszedł do sprawy bardzo ambitnie. Niestety potrzebna jest pomoc kogoś kto lubi programowanie i napisze program do obsługi CARTa WEEKEND 3+.
seban 2019-12-16 11:22:59
Kawał świetnej roboty! Doceniam naprawdę takie wykopaliska! :) Napiszę prosty program umożliwiający wrzucenie dowolnego pliku .xex (do rozmiaru 32k) do tego carta.
Kaz 2019-12-16 12:35:27
Zanim przeczytałem Twój wpis Seban, już zdążyłem napisać do Przemka email, że może Seban będzie w stanie napisać taki program, bo to specjalista od takich rzeczy! :D
Świetnie, że się zgłosiłeś. A ja w międzyczasie namówiłem Przemka, żeby podesłał karta osobie, która się zgłosi, żeby mogła testować soft na bieżąco.
Galtron 2019-12-16 12:53:35
Jeżeli zajdzie taka potrzeba to wyślę CARTa na wskazany adres aby na gorąco programista mógł przetestować czy działa. Zwłaszcza że Zenon napisał o budowie CARTA i jego właściwościach oraz bardzo dużym podobieństwie do CARTA GAME SPORT.
voy 2019-12-16 16:45:34
Zenku, lepiej niech Przemek prześle karta Sebanowi, aniżeli miałby się u mnie kurzyć. :)
Michalmarek77 2019-12-17 12:43:20
Łoooo Panie!
Atares na Truchana był magicznym miejscem!
Ichniejsze Turbo Blizzard zmieniał rzeczywistość posiadacza Atari z magnetofonem.
Niezliczoną ilość razy odwiedzałem to studio.
Galtron 2019-12-18 00:22:03
Witam, Seban. Jutro Zenon odeśle mi CARTa WEEKEND 3+, czy mam go do Ciebie wysłać na testy ? Czy zrobisz soft do niego ?
seban 2019-12-18 08:16:14
Cześć! Opracowanie softu już jest w toku... na razie zrobię na "sucho" i wystawię jakąś wersję "alpha" w wątku, sprawdzisz u siebie i dopiero gdy się pojawią jakieś nieprzewidywalne problemy będę prosił o podesłanie cart-a, ale Zenon zrobił kawał dobrej roboty ze schematem i praktycznie wynika z niego dla mnie wszystko... jeżeli nie będzie żadnych niespodzianek lub rozbieżności to mój soft powinien zadziałać. Gdyby było inaczej poproszę o przesłanie carta.
Galtron 2019-12-18 21:49:01
Super ! Seban, jaki soft zrobiłeś ? Jakiś inicjalizer też zrobiłeś czy tylko kopiowanie danych na CARTa ? Później da się BOOTować czy tylko odczyt spod jakiegoś DOSa ? Coś sporo tych pytań ;)
Galtron 2019-12-18 22:37:45
Seaban wyślij mi na e-mail ten soft z krótkim opisem. Z góry dzięki. Jak przetestuję oczywiście opiszę, a jak się nie powiedzie to podasz do siebie namiar to wyślę CARTa.
seban 2019-12-19 09:36:38
Hej! Oczywiście jak tylko dokończę ów program wystawię go w wątku na forum/wyślę do Ciebie. Idea działania programu jest prosta, po jego uruchomieniu program pyta o nazwę pliku do wczytania do bufora o rozmiarze 32k w RAM komputera. Potem procedura programowania wygląda następująco... na pierwszej stronie pamięci RAM w cartcie jest zapisywany mini-loader plików binarnych Atari-DOS (*.xex) potem na następnych stronach umieszczona jest zawartość wczytanego pliku. Po zaprogramowaniu carta i włączeniu komputera, loader przejmuje kontrolę i wczytuje wcześniej umieszczony w pamięci carta plik.
Kaz 2019-12-19 11:05:14
Fajne! Dzięki Seban.
Galtron 2019-12-19 12:01:55
Widzę Seban że zrobiłeś w pełni zautomatyzowany system ładująco-bootujący. Skoro po uruchomieniu sam się pyta co gdzie wgrać i dodaje boot loadera. To później zostaje tylko przełączyć CARTa na odczyt i zrobić reset. Rozmawiałem jeszcze z Zenonem i doszliśmy do wniosku że przy bardzo małym nakładzie pracy i finansów można z tego CARTa zrobić 512 MB.
Kaz 2019-12-20 13:05:59
512 MB czy 512 KB?
Galtron 2019-12-20 18:00:36
Sorry, ma być 512 kB. Literki blisko siebie były ;) Rozmiar byłby ciekawy, hehe.
Saban, wielka prośba wyślij mi jak możesz na e-mail numer telefonu do siebie. Mam kilka pytań i propozycji w których możesz pomóc. Z góry dzięki.
Kaz 2020-01-04 23:17:17
Dzisiaj wstawiłem też uzupełnienie / sprostowanie co do modułu, które podesłał Zenon.
Galtron 2020-01-15 13:15:34
Seban ciężko pracuje nad softem do WEEKEND 3+ w wersji 512 KB. Są już pierwsze testy. Na razie testy w połowie tylko udane, lecz jest postęp i może niedługo ruszy CART.
Galtron 2020-01-17 00:57:49
Seban, ukończył wersję 32KB. Wszystko działa, przetestowałem osobiście. Teraz tylko poprawki estetyczne w soft-cie i wstawimy na oficjalną stronę AOL. Seban dalej pracuje nad wersją 512KB, teraz powinno być już z górki, ale nigdy nic nie wiadomo ;)
Kaz 2020-01-21 00:16:20
I jeszcze jedno uzupełnienie od Zenona właśnie dodane! :)
Galtron 2020-02-01 01:06:37
Seban dodał kilka poprawek do softu oraz weryfikację. Za moment pojawi się ogólnie dostępna wersja softu do WEEKEND 3+ wersja 32 KB. Seban już pracuje nad wersją 512KB.