Automaty z grą Xenophobe produkowane przez firmę Bally Midway po raz pierwszy zaczęły szturmować salony gier video w roku 1987. Automat jak i sama gra były o tyle nowatorskie, że umożliwiały grę trzem graczom jednocześnie. Zdolność do wyciągania kolejnych kredytów od trzech frajerów jednocześnie z pewnością cieszyła właścicieli tychże salonów, choć graczy pewnie też - jeśli grały naraz trzy osoby to gra na pewno nabierała rumieńców. Konsoleta wyposażona była w trzy joysticki i ekran o nietypowych proporcjach – zbliżonych do kwadratu. Spowodowane to było tym, że ekran gry podzielony był w pionie na trzy części, po jednej dla każdego z graczy. Gra rozgrywała się na stacji kosmicznej opanowanej przez obcych zwanych Xenosami (stąd też nazwa gry). Tytuł pełnymi garściami czerpał inspirację ze znanego filmu „Obcy - 8 pasażer Nostromo”.
automat z Xenophobe
Gra może nie była super hitem, ale cieszyła się względną popularnością i została swego czasu przeportowana na prawie wszystkie platformy sprzętowe. Była wersja na ZX Spectrum, C64, Amstarada CPC, NES-a, Amigę, a także na Atari ST, stareńką konsolkę Atari 2600, nowsze 7800 i Lynxa. A teraz pytanie za 100 punktów, na jaki sprzęt nie było wersji? – oczywiście Atari XL/XE. Wrócmy jednka do końcówki lat osiemdziesiątych. Otóż tak się bowiem składa że wtedy firma Atari zakupiła od Bally Midway licencję na wydanie tej gry. Atari zaś miało taką praktykę, że jak kupowało licencję to od razu na wszystkie platformy. Tak więc opracowano wersję na Atari 2600, Atari ST, Lynxa, Atari 7800 i także pracowano nad wersją na Atari XL/XE. Ta ostatnia wersja miała zostać wydana w roku 1989. Atari miało już w pełni działający prototyp, co więcej, prawdopodobnie była to już wersja finalna gry. Podobno już nawet ukazała się recenzja tej gry w „Atari Explorer Magazine”. Niestety, do wydania nie doszło, gdyż zaraz na początku roku 1989 Atari zdecydowało o zaprzestaniu wsparcia dla 8-bitowych komputerów XL/XE. Wszystkie projekty anulowano, choć Atari miało już wtedy kilka gotowych do wydania tytułów. Podobny los spotkał tez kilka innych tytułów jak chociażby Commando czy Midi Maze.
Kartridż z nalepką z V61 Atari Sales
Temat Xenophobe na Atari powrócił jednak po 20 latach w roku 2007. Wtedy to na aukcji na E-bayu ktoś wystawił przedmioty po jednym z byłych pracowników Atari. Był wśród nich prototypowy cartridge z nigdy niewydaną prototypową wersją gry Xenophobe na Atari XL/XE. Po zabójczej licytacji do jakiej doszło, nabywcą jedynego egzemplarza został Frantisek Houra znany też szerzej jak „Fandal”. Jak mówi brał udział w licytacji po to, aby móc owe znalezisko udostępnić atarowskiej braci. Sporo go to niestety kosztowało, gdyż za grę zapłacił (z podatkami) ponad 2400$. Ponieważ jak sam przyznaje kosztowało go to o wiele więcej niż sadził, ostatecznie nie zdecydował się upublicznić ROM-u z gry za darmo. Sprzedał kartridż do „VIDEO61 AtariSales” z zastrzeżeniem, że będą oni produkować i sprzedawać kopie tego kartridża, a on otrzyma 5$ za każdy sprzedany egzemplarz. W ten sposób może otrzyma częściowy zwrot kwoty, którą wyłożył. No cóż – grunt, że gra w ogóle gra ujrzała światło dzienne i dziś możemy się nią cieszyć. Można ją zakupić za cenę 34,99$ w Video61 Atari Sales, z czego niedawno osobiście skorzystałem.
Sedno sprawy
Gra została bezpośrednio sportowana z wersji na konsolę 7800. Jak wiemy 7800 ma lepsze możliwości graficzne. Wersja na małe Atari jednak prawie w niczym jej nie ustępuje. Jest co prawda nieco mniej kolorów na ekranie, skutkiem czego obcy przyjmują kolor ścian danego poziomu. Efekt jest jednak taki, że wersja na małe Atari wydaje się … bardziej kolorowa:). Wersja komputerowa została tez nieco zubożona o kilka animacji. Np. nie ma obcych, którzy wystawiają głowę przez framugę drzwi i wrzucają jakieś rzeczy do pomieszczenia. Mimo to konwersja jest zrobiona naprawdę solidnie. Grafika jest bardzo ładna, i czytelna. Ładne i płynne są też animacje. Jak przyjrzymy się wystrojowi poszczególnych pomieszczeń to ilość elementów graficznych tła zadziwia. Praktycznie każde pomieszczenie jest inne. Gra została umieszczona na 128 kB kartridżu i do działania wymaga obecności 64 kB RAMu.
ekran tytułowy
Po włożeniu kartridża w odpowiednie gniazdo i uruchomieniu komputera wita nas całkiem ładne menu tytułowe. Możemy tutaj wybrać sobie jeden z trzech poziomów trudności. Na początek polecałbym poziom „medium”, bo „easy” jest w mojej ocenie trochę zbyt łatwy. Po nabraniu wprawy można grac na „hard”. Jeśli poczeka się chwilę nic nie ruszając to włączy się gra demonstracyjna – podobnie jak na automatach. Grać zaś można solo jak i w dwie osoby. Nadmienię, że grę w trzy osoby nie udostępniała żadna z komputerowych ani konsolowych wersji gry. Ograniczeniem była zapewne ilość portów joysticka jak i proporcje standardowych monitorów/telewizorów. Wyjątkiem jest jedynie wydana już jednak współcześnie wersja Xenophobe na Playstation 2. Wracając do wersji atarowej - możemy tutaj też zrobić tak, że grę rozpoczniemy solo, zaś druga osoba może dołączyć w dowolnym momencie rozgrywki wciskając fire w drugim joysticku. Zadaniem graczy jest oczyszczanie kolejnych zaatakowanych baz z Xenosów. Program udostępnia zaś całkiem pokaźny arsenał środków eksterminacji:
Gołe piąchy. Broń raczej awaryjna. Nasz bohater to nie Chuck Norris więc nie polecam walki w ten sposób. Aczkolwiek jak się ktoś uprze to można. Piącha ma też drugie zastosowanie. Gdy uderzysz z piąchy drugiego gracza to ten nie tylko kawałek przeleci, ale również zgubi broń, którą można wtedy szybko podnieść i... w nogi :).
Phaser. Z ta bronią rozpoczynasz rozgrywkę. W sumie taki sobie mało skuteczny pistolecik, choć zasięg ma nawet całkiem niezły. Przy pierwszej lepszej okazji polecam wymienić ją na coś skuteczniejszego.
Karabin laserowy. Z tym "gnatem" można już zabrać się za w miarę skuteczną eksterminację obcych. Duży zasięg i dwukrotnie większa siła ognia niż Phaser.
Działko elektryczne – broń jeszcze bardziej zabójcza niż karabin laserowy, choć niestety o nieco mniejszym zasięgu.
Rozpylacz – najskuteczniejsza broń ze wszystkich. Rozpyla jakąś zabójczą dla Xenosów substancję (muchozol? :)). Jedno psiknięcie wystarcza do wyeliminowania każdego Xenosa z wyjątkiem najsilniejszych Snoterpillarów. Niestety, zasięg broni nie imponuje.
Granaty. Skuteczna broń do niszczenia całych skupisk obcych. Niestety precyzyjne posłanie granatu w cel nie jest łatwe. Trzeba uważać, gdyż pechowo rzuconym granatem można zrobić krzywdę drugiemu graczowi lub samemu sobie. Aby rzucić granat należy wychylić joystick w dół i przycisnąć fire.
Przyjdzie nam zaś walczyć z takimi oto osobnikami
kokon – łatwy do zniszczenia i niegroźny. Przynajmniej do momentu, gdy nie wypluje z siebie Crittera.
Critter - początkowe stadium obcego. Słaby, pająkowaty stwór, który pełza w twoim kierunku, aby przyczepić ci się do twarzy. Jak mu się to uda wtedy zaczyna wysysać energię. Szybkie ruchy joystickiem pozwolą na uwolnienie się od intruza. Pozostawiony sam sobie na dłużej rozwija się w bardziej zaawansowaną formę Xenosa.
Tentacle - to takie macki zwisające z sufitu. W zasadzie niezbyt groźne i łatwe do zniszczenia. Gdy cię złapią należy szybko ruszać joystickiem, aby się uwolnić. W bliskim starciu z Tentaclem pomocny może być nóż.
Rollerbaby - trochę irytujący typ. Opancerzony jak żółw, potrafi zwijać się w kulkę i w tej postaci jest niewrażliwy na zranienie jakąkolwiek bronią, z wyjątkiem granatów. Co więcej, jeśli strzelisz wtedy w niego to zacznie się toczyć po pomieszczeniu, odbijać od ścian i jeśli cię dotknie - zadać obrażenia. Aby go wyeliminować najlepiej jest poczekać aż się rozwinie i wtedy ostrzelać.
Snoterpillar – w pełni dojrzała forma obcego. Potrafi pluć trującą substancją, a także atakować skokiem ze sporej odległości. W ten sposób może powalić naszego bohatera, zadając spore obrażenia, a nawet wytrącić lub zniszczyć mu broń. Bardzo wytrzymały, potrzeba co najmniej kilku strzałów, aby go wyeliminować. Pozostawiony sam sobie na dłużej zaczyna składać nowe kokony.
Grę rozpoczynasz od stacji numer jeden. Na początku można obejrzeć animację, gdy twój ludzik w kapsule opuszcza statek kosmiczny i udaje się do stacji. Każda kolejna stacja ma inny wygląd. Stacja składa się z szeregu pomieszczeń, których układ jest zapętlony. Jak będziesz szedł cały czas konsekwentnie lewo lub w prawo to dojdziesz do punktu wyjścia. Kolejne stacje są już coraz bardziej rozbudowane i składając się z kilku poziomów, pomiędzy którymi można poruszać się za pomocą windy. Wystarczy stanąć na środku windy i wychylić joystick w górę lub w dół. Przechodzeniu z pokoju do pokoju, lub jeździe windą towarzyszą ładne efekty scrolowania ekranu w poziomie lub w pionie. Efekty te są nieaktywne jedynie podczas gry w dwie osoby, zapewne po to, żeby nie spowalniać gry drugiemu graczowi. Program potrafi obsłużyć na raz bardzo dużą ilość ruchomych obiektów na ekranie. Jednak podczas gry w trybie dwuosobowym, gdy na obu częściach ekranu pojawi się dużo postaci, wówczas gra potrafi nieco zwolnić.
Kolejna baza do oczyszczenia...
W bazie napotkasz oprócz wrogów także sporo porozrzucanych przedmiotów. Można je podzielić na dwa rodzaje – bronie i inne przedmioty. Zbiera się je kucając i wychylając joystick w dół. Hamburgery i takie małe pudełeczka, przypominające paczuszki papierosów, dodają 50 punktów życia (ta gra promuje niezdrowy tryb życia ;)). Przydatny może być jeszcze nóż ułatwiający uwolnienie się z macek Tentacla – po użyciu noża Tentacl ginie. Niestety reszta przedmiotów, które można znaleźć w grze nie ma już prawdopodobnie żadnego zastosowania i daje jedynie bonus punktowy na koniec gry. Piszę to w trybie przypuszczającym, gdyż wiem tyle, ile samemu udało mi się rozgryźć. Oficjalna instrukcja do gry nigdy przecież nie powstała. Co prawda dostałem wraz z kartridżem kartkę A4 w połowie zapełnioną tekstem – prawdopodobnie jest to jakiś wycinek z instrukcji do 7800. Nie wiem na 100% z jakiej to wersji pochodzi, ale na pewno nie z XE, bo są tam pewne niezgodności z grą.
Aby ukończyć poziom trzeba wyczyścić bazę z obcych. Najlepiej w tym celu poruszaj się konsekwentnie w jednym kierunku, czyszcząc jeden pokój po drugim, aż dojdziesz do punktu wyjścia. Wtedy trzeba zjechać winda na niższy poziom i kontynuować. Pamiętaj jednak, że Xenosi potrafią przemieszczać się z jednego pomieszczenia do drugiego, a także się rozmnażać. Czasem więc, po oczyszczeniu już wszystkich poziomów będziesz musiał wrócić się na pierwszy poziom stacji, żeby posprzątać jeszcze trochę niedobitków. Z moich obserwacji wnioskuję, że gra nie wymaga wybicia całej populacji „do nogi”, dzięki czemu nie ma problemu, że łazi się po pustej bazie szukając ostatniego ocalałego obcego, który gdzieś się schował w jakimś zakamarku. Na całe szczęście, bo gra byłaby wtedy naprawdę frustrująca.
Staraj się eliminować obcych w miarę szybko, gdyż w przeciwnym razie ujrzysz napis, że baza została opanowana przez obcych. Nie kończy to jednak gry, gdyż twój ludzik zostanie w porę ewakuowany. Tyle że baza zostanie zniszczona, a ty nie dostaniesz żadnych bonusów i po przeniesieniu do kolejnej stacji zaczniesz grę z podstawową bronią. Poziom można też ukończyć w prostszy sposób, włączając ręcznie autodestrukcję bazy po napotkaniu panelu z napisem „self destruct” (nie w każdej bazie występuje). Stojąc przy panelu wychyl joystick w górę, aby aktywować samozniszczenie, ale pod warunkiem, że wcześniej znalazłeś kartkę z kodem aktywującym. W tym wypadku nie otrzymasz jednak bonusowego dodatku energii, a jedynie bonus za zebrane przedmioty. Za to zachowasz posiadaną broń. Sporym ułatwieniem jest to, że nawet jeśli ilość energii twojego ludzika spadnie do zera nie ujrzysz od razu napisu „game over”, ale zapytanie czy chcesz kontynuować grę. Jeśli zatwierdzisz to zaczniesz od momentu, w którym gra została przerwana. Zapas energii bohatera zostanie uzupełniony, ale punkty znowu zaczną naliczać się od zera.
Jeśli chodzi o minusy gry to należałoby tutaj wymienić niezbyt wygodny sposób w jaki rzuca się granaty – wychylając joystick w dół i przyciskając fire. Często zdarza mi się rzucić w ten sposób granat przez przypadek. Brakuje też wskaźnika - ile jeszcze pozostało granatów, oraz listy najlepszych wyników. W wersji oryginalnej był też wybór jednej z 9 postaci, który był obecny też w wersjach na Amigę, ST i C64. Tutaj tego nie ma, lecz w sumie i tak wybór postaci nie miał tam wpływu na rozgrywkę. Prawdopodobnie nie umieszczono tego, gdyż nawet na 128 kB kartridżu nie było już na to miejsca.
Porady spod lady
- do szybkiego przemieszczania się po bazie proponuję używać skakania, które w warunkach niskiej grawitacji znakomicie się sprawdza; - w przypadku utraty broni polecam poskakać trochę po bazie, do momentu znalezienia przynajmniej karabinu laserowego. Nawet jeśli masz przed sobą pomieszczenie wypełnione Xenosami to z dużym prawdopodobieństwem uda ci się przeskakać całe pomieszczenie bez utraty energii. A nawet jeśli któryś z przeciwników zdoła cię zahaczyć to i tak większe straty poniósłbyś przebijając się przez kilka pokoi za pomocą pięści czy Phasera; - wybór trudniejszego poziomu skutkuje tym, że Xenosi szybciej się mnożą. Co więcej Snoterpiilary są zdecydowanie bardziej agresywne. Częściej plują, szybciej atakują oraz częściej atakiem udaje im się pozbawić twojego bohatera broni.
Moja ocena: 5-
Ten minusik za średniawą muzykę, bo odgłosy są niezłe. Poza tym jest to świetnie wykonana, i co ważne, wysoce grywalna wersja gry.
Na koniec chciałbym jeszcze zrobić porównanie wersji na różne platformy.
Wersja arcade - obrazek nieco pomniejszony
Na początek Coin-up. Co tu dużo gadać, hi-res i możliwości specjalizowanego hardware’u wymiatają.
Amiga
Atari ST
Wersje 16-bitowe są najbardziej zbliżone do oryginału z tytułu stosunkowo niezłych możliwości graficznych tychże platform. Wersje oczywiście na max 2 graczy. Grafika nieco uproszczona. Wersja amigowa jest trochę bardziej kolorowa.
Amstrad CPC
C64
Konwersje zrobione przez firmę Micro Style. Dosyć wierne oryginałowi. Grałem nieco w wersję na C64 na emulcu. Wersja jest bogatsza niż Atarowska jest np. wybór jednej z 9 postaci. Nie ma to co prawda wpływu na rozgrywkę, ale comodowcy mogą się chwalić że mają takiego „ficzera”. Jest też możliwość strzelania po skosach, czego nie ma w wersji atarowskiej. Za to bronie nie mają reprezentacji graficznej, lecz po prostu zbiera się literki np. „L” albo „P”.Gra jest bardzo trudna – w każdym razie na najprostszej trudności jest trudno, bo na innych nawet nie próbowałem. Mam wrażenie, że gameplay jakby lekko kuleje. Gra zajmuje 2 dyskietki po 180 kB. Trzeba mieć sporo cierpliwości, bo jest dużo doczytywania.
Atari Lynx
To konsolka przenośna - mały ekranik i wersja tylko dla jednego gracza.
Atari 7800
Wersja zbliżona do małego Atari, aczkolwiek bogatsza o kilka drobiazgów. Inne jest sterowanie, bo konsolka ma 2 przyciskowe pady. Mimo to jest kilka wad, które w wersji na małe Atari poprawiono. Np. trzeba tutaj uważać, bo skacząc można się zderzyć z drzwiami, co może być irytujące.
NES
Biorąc pod uwagę możliwości NES’a ta wersja to kompletna porażka. Tragiczny gameplay i kiepska grafika. Do tego „respawnujący” się obcy. Gra niewiele przypomina oryginał.
ZX Spectrum
Graficznie grze daleko do Atari, co do gameplay – nie grałem
Atari 2600
Śmieszna wersja, ludzik przypomina ludzika z Pitfalla – podobnie skacze, Xenosi to jakieś kupki pikseli, ale biorąc pod uwagę możliwości 2600 czegóż innego możnaby się spodziewać.
Atari XL/XE
Wersja na Atari na tym tle wypada naprawdę świetnie. Szczególnie jeśli porównamy z NES’em. W końcu mamy dobry port, wykorzystujący możliwości sprzętu.
Całość 2817 MB
0-9
